5 สมุนไพรช่วยขับประจำเดือน (e-magazine)
ขอขอบคุณภาพประกอบจาก โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ

ปวดท้อง หงุดหงิด ไม่อยากทำอะไร เพราะปัญหากวนใจอย่าง "ประจำเดือน" กันอยู่หรือเปล่า ถ้าสาว ๆ มีอาการดังกล่าว อีแมกกาซีนก็มีสมุนไพรดี ๆ ที่มีอยู่ในบ้านเรามานำเสนอ ซึ่งขอบอกเลยว่า จะช่วยขับประจำเดือนให้คุณรู้สึกสบายตัวขึ้นได้อีกเยอะ

กระบือเจ็ดตัว

1. กระบือเจ็ดตัว

Excoecaria cochinchinensis Lour.
EUPHORBIACEAE
ชื่ออื่น กะเบือ กำลังกระบือ ลิ้นกระบือ

รูปลักษณะ

ไม้พุ่ม สูง 0.5-1.5 เมตร

ใบเดี่ยว เรียงสลับเวียนรอบกิ่ง รูปใบหอก หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่ กว้าง 2-4.5 เซนติเมตร ยาว 4-13 เซนติเมตร หลังใบสีเขียว ท้องใบสีแดง

ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง แยกเพศ ช่อดอกตัวผู้มีดอกย่อยจำนวนมาก ช่อดอกตัวเมีย มีเพียง 2-3 ดอก

ผลแห้ง แตกได้ มี 3 พู

สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา

ใบ : ใช้ใบตำกับเหล้าคั้นน้ำ กินเป็นยาขับเลือด และน้ำคาวปลาหลังคลอด การทดลองในสัตว์ พบว่า สารสกัดด้วยแอลกอฮอล์มีฤทธิ์บีบมดลูก

เจตมูลเพลิงขาว

2. เจตมูลเพลิงขาว

White-colored Leadwort
Plumbago zeylanica Linn.
PLUMBAGINACEAE
ชื่ออื่น ปิดปิวขาว

รูปลักษณะ

ไม้พุ่ม ลำต้นตั้งตรง หรือพาดพันบนต้นไม้อื่น ๆ สูง 1-2 เมตร

ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมขอบขนาน หรือรูปขอบขนาน กว้าง 2-5 เซนติเมตร ยาว 3-9 เซนติเมตร สีเขียวแกมเหลือง

ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยหลายดอก กลีบดอกสีขาว เกสรตัวผู้สีม่วงน้ำเงิน กลีบเลี้ยงมีต่อมน้ำหวานติดมือ

ผลแห้ง รูปขอบขนาน แตกได้เป็น 5 ปาก มีร่องตามยาว

สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา

ลำต้น, ราก : มีรสร้อน ใช้แทนรากเจตมูลเพลิงแดงได้ มีสรรพคุณขับประจำเดือน ขับลมในกระเพาะ และลำไส้ ขับประจำเดือน แก้ริดสีดวงทวาร เข้ายาบำรุงธาติ บำรุงโลหิต สารสกัดจากรากมีฤทธิ์บีบมดลูก และมีฤทธิ์ต้านการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย และเชื้อรา สาร plumbagin ที่แยกได้จากรากมีฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็ง ลดไขมันในเลือด และยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย

เจตมูลเพลิงแดง

3. เจตมูลเพลิงแดง

Rose-colored Leadwort
Plumbago indica Linn.
PLUMBAGINACEAE
ชื่ออื่น ปิดปิวแดง ไฟใต้ดิน

รูปลักษณะ

ไม้พุ่ม สูง 0.8-1.5 เมตร ลำต้นกลมเรียบ มีสีแดงบริเวณข้อ

ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมวงรี กว้าง 3-5 เซนติเมตร ยาว 6-10 เซนติเมตร

ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงมีต่อม ซึ่งเมื่อจับจะรู้สึกเหนียว กลีบดอกสีแดง

ผลแห้ง แตกได้

สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา

รากแห้ง : ใช้ขับประจำเดือน กระจายลม บำรุงธาตุ รักษาโรคริดสีดวงทวาร พบว่ามีสาร plumbagin ซึ่งมีฤทธิ์กระตุ้นการบีบตัวของมดลูก และลำไส้ ช่วยให้มีการหลั่งน้ำย่อยเพิ่มขึ้น เพิ่มความอยากอาหาร แต่ควรระวังในการใช้ เนื่องจาก plumbagin ระคายเคืองต่อทางเดินอาหาร และอาจเป็นพิษได้

ยอ

4. ยอ

Indian Mulberry
Morinda citrifolia Linn.
RUBIACEAE
ชื่ออื่น มะตาเสือ ยอบ้าน

รูปลักษณะ

ไม้พุ่ม สูง 2-6 เมตร

ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปวงรี กว้าง 8-15 เซนติเมตร ยาว 10-20 เซนติเมตร หูใบอยู่ระหว่างโคนก้านใบ

ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ ฐานดอกอัดกันแน่น เป็นรูปทรงกลม กลีบดอกสีขาว

ผลเป็นผลสด เชื่อมติดกันเป็นผลรวม ผิวเป็นตุ่มพอง

สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา

ผล : ตำรายาของเวียดนาม ระบุว่า ผลเป็นยาขับเลือดต่าง ๆ ขับประจำเดือนด้วย ยาไทยใช้ผลสดดิบหรือห่าม ฝานเป็นชิ้นบาง นำไปย่างหรือคั่วไฟอ่อน ๆ ให้เหลือง แล้วต้มหรือชงกับน้ำดื่ม แก้คลื่นไส้อาเจียน สารที่ออกฤทธิ์คือ asperuloside

ว่านชักมดลูก

5. ว่านชักมดลูก

Curcuma xanthorrhiza Roxb.
ZINGIBERACEAE

รูปลักษณะ

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 1 เมตร หัวใต้ดินขนาดใหญ่ อาจยาวถึง 10 เซนติเมตร เนื้อสีส้มถึงสีส้มแดง

ใบเดี่ยว เรียงสลับ ออกเป็นกระจุกเหนือดิน รูปวงรีหรือรูปวงรีแกมใบหอก กว้าง 15-20 เซนติเมตร ยาว 40-90 เซนติเมตร มีแถบสีม่วงกว้างได้ถึง 10 เซนติเมตร บริเวณกลางใบ

ดอกช่อเชิงลด ออกที่บริเวณกาบใบ ก้านดอกยาว 15-20 เซนติเมตร กลีบดอกสีแดงอ่อน ใบประดับสีม่วง เกสรตัวผู้ที่เป็นหมัน แปรรูปคล้ายกลีบดอกสีเหลือง

ผลแห้ง แตกได้

สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา

เหง้า : ใช้เหง้ารักษาอาการประจำเดือนมาผิดปกติ ช่วยย่อยอาหาร

ข้อมูลจากกระปุกดอดคอม