หัวใจเป็นอวัยวะสำคัญที่ทำงานตลอดเวลา โดยไม่ต้องหยุดพัก ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย ปกติแล้ว หัวใจจะเต้นเป็นจังหวะสม่ำเสมอ แต่บางครั้งอาจเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ ซึ่งหมายถึง ภาวะที่หัวใจเต้นเร็ว ช้า หรือไม่สม่ำเสมอก็สามารถเกิดขึ้น ขอชวนทุกคนมาทำความรู้จักภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ และแนวทางการดูแลตัวเพื่อลดความเสี่ยง
ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะคืออะไร
หัวใจเต้นผิดปกติ หรือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ (Arrhythmia) หมายถึง ภาวะที่หัวใจเต้นเร็ว ช้า หรือเต้นไม่สม่ำเสมอ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้หลายรูปแบบ ส่งผลต่อการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกาย และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง
ประเภทของภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ
- หัวใจเต้นเร็ว (Tachycardia) : หัวใจเต้นเร็วกว่า 100 ครั้งต่อนาที อาการที่พบได้ เช่น ใจสั่น รู้สึกเหมือนหัวใจเต้นแรง หายใจลำบาก อ่อนเพลีย หน้ามืด เป็นลม
- หัวใจเต้นช้า (Bradycardia) : หัวใจเต้นช้ากว่า 60 ครั้งต่อนาที อาการที่พบได้ เช่น รู้สึกอ่อนเพลีย มึนงง หน้ามืด เป็นลม หมดสติ
- หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ (Arrhythmia) : หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ อาจเต้นเร็ว ช้า หรือสลับกัน อาการที่พบได้ เช่น ใจสั่น รู้สึกเหมือนหัวใจเต้นขาดจังหวะ หายใจลำบาก อ่อนเพลีย หน้ามืด เป็นลม
สาเหตุของภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ
- โรคหัวใจ เช่น โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ โรคลิ้นหัวใจ โรคหัวใจขาดเลือด โรคหัวใจล้มเหลว
- โรคอื่นๆ เช่น โรคไทรอยด์ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ภาวะนอนหลับไม่เพียงพอ การขาดสารอาหาร การดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ การใช้ยาบางชนิด
- ความเครียด ความวิตกกังวล การออกกำลังกาย
การวินิจฉัยภาวะโรค
แพทย์จะวินิจฉัยจาก
- การซักประวัติอาการ
- ตรวจร่างกาย
- ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG)
- ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจแบบ Holter monitor
- ตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (Echocardiogram)
- ตรวจหัวใจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan)
- ตรวจหัวใจด้วยเครื่องตรวจสนามแม่เหล็ก (MRI)
การรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ
การรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดปกติจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยแพทย์จะพิจารณาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย
วิธีการรักษา
- ยา: ยาที่ใช้รักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะมีหลายชนิด เช่น ยาควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ ยาขับปัสสาวะ ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ยาต้านมะเร็ง
- การรักษาด้วยไฟฟ้า: วิธีการนี้ใช้กระแสไฟฟ้าในการรักษาจังหวะการเต้นของหัวใจที่ผิดปกติ มีหลายรูปแบบ เช่น การใช้เครื่องกระตุ้นหัวใจ (Pacemaker) เครื่องช็อกหัวใจไฟฟ้าแบบฝัง (Implantable Cardioverter Defibrillator – ICD) การจี้ไฟฟ้าหัวใจ (Catheter Ablation)
- การผ่าตัด: การผ่าตัดรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ มักใช้ในกรณีที่วิธีการรักษาอื่นๆ ไม่ได้ผล หรือผู้ป่วยมีภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง
การป้องกันภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ
- ควบคุมโรคประจำตัว เช่น โรคไทรอยด์ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง
- งดสูบบุหรี่
- งดดื่มแอลกอฮอล์
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ทานอาหารครบ 5 หมู่
- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
- ควบคุมความเครียด ความวิตกกังวล
เมื่อไหร่ควรไปพบแพทย์?
- รู้สึกใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว เต้นช้า หรือเต้นไม่สม่ำเสมอ
- รู้สึกอ่อนเพลีย มึนงง หน้ามืด เป็นลม
- เจ็บหน้าอก
- หายใจลำบาก
ภาวะหัวใจเต้นผิดปกติอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายแรง ดังนั้น หากมีอาการดังกล่าว ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที